Ψυχολογία και Διατροφή
Αποδεχόμαστε κατά κοινή ομολογία ότι η διατροφή είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη σωματική υγεία, αυτό όμως που πολλοί αγνοούν είναι ότι η διατροφή το ίδιο στενά σχετίζεται και με την ψυχική υγεία.
“Η διατροφή επηρεάζει τη ψυχολογία και η ψυχολογία επηρεάζει τη διατροφή”
Μελετώντας το πρώτο σκέλος…
Τα τελευταία χρόνια έχει διερευνηθεί η διατροφική προσέγγιση σε σχέση με την αντιμετώπιση ψυχικών νοσημάτων και την πρόληψη αυτών. Η απόκλιση από την υγιεινή διατροφή, η ελλειπής φυσική δραστηριότητα και το κάπνισμα ενισχύουν την εμφάνιση ψυχικών διαταραχών, όπως η κατάθλιψη. Ορισμένα απαραίτητα αμινοξέα, βιταμίνες του συμπλέγματος Β, βιταμίνη D και ψευδάργυρος είναι κάποια από τα συστατικά της διατροφής που έχουν αντιφλεγμονώδη, αντιοξειδωτική και νευροπροστατευτική δράση, με αποτέλεσμα να περιορίζουν καταστάσεις όπως κατάθλιψη, ευερεθιστότητα, κόπωση, αλλαγές στη διάθεση, δυσκολίες στον ύπνο και έλλειψη συγκέντρωσης. Επιπλέον, υπάρχει άμεση σύνδεση του γαστρεντερικού σωλήνα και του κεντρικού νευρικού συστήματος, μέσω της μικροχλωρίδας που υπάρχει φυσιολογικά στο έντερο. Η μικροχλωρίδα διαμορφώνεται σε μεγάλο βαθμό από την διατροφή και αυτή με τη σειρά της παράγοντας νευροδιαβιβαστές, μπορεί άμεσα να επηρεάσει το νευρικό σύστημα. Συγκεκριμένο πρότυπο διατροφής που έχει αποδειχτεί προστατευτικό για το νευρικό σύστημα είναι η Μεσογειακή. Μία συγκεκριμένη μελέτη πάνω στη Μεσογειακή διατροφή έδειξε σημαντική βελτίωση στη διάθεση και μείωση στο άγχος ατόμων με διαγνωσμένη κατάθλιψη. Το μοντέλο της μεσογειακής διατροφής με την υψηλή συγκέντρωση σε ελαιόλαδο και ξηρούς καρπούς οδηγεί σε βελτίωση της γνωστικής λειτουργίας.
Η προσκόλληση στη Μεσογειακή διατροφή μείωσε τον κίνδυνο εμφάνισης νευρολογικών διαταραχών κατά 28% σε σχέση με άλλες δίαιτες.
Επιπλέον, πολλάκις οι νευρολογικές διαταραχές συνοδεύονται από μεταβολικά νοσήματα όπως παχυσαρκία, σακχαρώδης διαβήτης αλλά και καρδιαγγειακά. Η υιοθέτηση μίας πιο υγιεινής διατροφής διευκολύνει και τη διαχείριση αυτών των συννοσηροτήτων, βελτιώνοντας τη γενικότερη υγεία και ευεξία.
Όσον αφορά το δεύτερο σκέλος…
Το γνωρίζετε, είτε το έχετε ακούσει είτε το έχετε βιώσει, η ψυχολογία επηρεάζει άμεσα τη διατροφή μας. Πολλοί από εμάς όταν υπάρχει κάποια στεναχώρια ή πολλή κούραση και στρες στρέφονται προς το φαγητό για ανακούφιση, ή αντιστρόφως απέχουν από αυτό. Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται “συναισθηματική υπερφαγία ή αφαγία” αντίστοιχα. Μερική εξήγηση του φαινομένου αποτελεί το γεγονός ότι οι ορμόνες του στρες αμβλύνουν το αίσθημα της πείνας. Σχετικά με το στρες, εκτός από την τάση του ατόμου προς υπερφαγία, έχει παρατηρηθεί ένα συγκεκριμένο μοτίβο στις διατροφικές επιλογές, οι οποίες κατά κύριο λόγο είναι ανθυγιεινές και πολύ θερμιδογόνες. Ιδιαίτερα, στη σημερινή εποχή που οι συνθήκες εργασίας και η οικονομία εγείρουν τρομερό ψυχολογικό στρες, τα άτομα τείνουν να καταναλώνουν περισσότερους υδατάνθρακες και έτοιμα γεύματα, αποκτώντας ανθυγιεινές διατροφικές συνήθειες εξαιτίας ψυχολογικών παραγόντων. Εκτός από την υπερβολική κατανάλωση φαγητού, συχνά η στροφή προς την υπερκατανάλωση αλκοόλ είναι αποτέλεσμα κακής ψυχολογίας. Αν αυτές οι συνήθειες εξακολουθούν να υφίσταται και γίνουν μέρος της καθημερινότητας του ατόμου, τότε αργά ή γρήγορα οι επιρροή τους θα γίνει αισθητή και στη σωματική υγεία του (παχυσαρκία και μεταβολικές διαταραχές). Επιπλέον, τα κοινωνικά αποδεκτά πρότυπα επηρεάζουν την ψυχολογία των ατόμων που αποκλίνουν από αυτά, με αποτέλεσμα να τροποποιούν αναλόγως τη διατροφή τους και συχνά να κινδυνεύουν από αντίστροφες ακραίες καταστάσεις όπως ο υποσιτισμός.
Από την άλλη μεριά, όταν η ψυχολογία μας είναι καλή, η πέψη είναι πιο ομαλή, γρηγορότερη και ευκολότερη. Εκτός από την καλή ψυχολογία, καμιά φορά το στρες μπορεί να αποδειχτεί εποικοδομητικό όταν είναι στραμμένο στην υγεία και την απόδοση. Για παράδειγμα το άγχος για την επίτευξη καλής υγείας ή και επίδοσης στην περίπτωση κάποιου αθλητή, μπορεί να ενισχύσει τις υγιεινές διατροφικές επιλογές.
Το συμπέρασμα των παραπάνω ποιο είναι τελικά;
Δεν μπορούμε να μπούμε ανάμεσα στη σχέση ψυχολογίας και διατροφής χωρίς να ταράξουμε τις ισορροπίες. Οποιαδήποτε παρέμβαση σε κάποιο από τα δύο σκέλη επηρεάζει άμεσα το άλλο. Για τον λόγο αυτό πρέπει να υπάρχει συνεργασία μεταξύ ατόμου, διατροφολόγου και ψυχολόγου ώστε τα αποτελέσματα να είναι τα βέλτιστα με το λιγότερο δυνατό ψυχολογικό κόστος.
#διατροφή #ψυχολογία #διαβήτης #έτοιμαγεύματα
Βιβλιογραφία
- Grajek, M., Krupa-Kotara, K., Białek-Dratwa, A., Sobczyk, K., Grot, M., Kowalski, O., & Staśkiewicz, W. (2022). Nutrition and mental health: A review of current knowledge about the impact of diet on mental health. Frontiers in Nutrition, 9(943998). https://doi.org/10.3389/fnut.2022.943998
- GÜNAY, F. T. (2022) Positive and Negative Effects of Psychology on Nutrition, Diet and Eating Habits. 4. pp: 126-143 DOI: https://www.researchgate.net/profile/Kuersat-Yildirimer/publication/368290261_Positive_and_Negative_Effects_of_Psychology_on_Nutrition_Diet_and_Eating_Habits/links/63e0589862d2a24f9207bf44/Positive-and-Negative-Effects-of-Psychology-on-Nutrition-Diet-and-Eating-Habits.pdf